interview John Berends
'Paleis Het Loo was al een van de parels van Gelderland, maar nu nog meer én meer van Nederland'.
John Berends, voormalig locoburgemeester van Zwolle en burgemeester van Harderwijk en Apeldoorn, werd op 6 februari 2019 geïnstalleerd als commissaris van de koning in Gelderland. De van huis uit onderwijs- en bestuurskundige volgde de Vernieuwing & Verbouwing van Paleis Het Loo letterlijk en figuurlijk op de voet. Eerst in Apeldoorn, nu vanuit Arnhem: ‘Ze maken een sprong naar de toekomst. Dat doen we in de provincie ook, op allerlei gebieden’.
Paleis Het Loo is sinds uw burgemeesterschap in Apeldoorn flink veranderd.
‘Ik heb respect voor wat daar plaatsgevonden heeft en plaatsvindt en ben er ook trots op. Het paleis heeft een emotionele waarde voor het land, maar ook voor mij, als persoon. Die emotionele waarde is alleen maar toegenomen, want het was ook een heel belangrijke plek voor de koninklijke familie’.
De provincie ondersteunde Paleis Het Loo ruimhartig.
‘Toen ik nog in Apeldoorn burgemeester was, heb ik Provinciale Staten uitgenodigd om eens te komen kijken bij het paleis. Ik deed een ernstig appél op de provincie om de financiële mogelijkheden te inventariseren en er is toen inderdaad een behoorlijk bedrag beschikbaar gesteld’.
Wat was de bestemming?
‘Een deel was bedoeld voor de verbetering van de toegankelijkheid, onder anderen voor rolstoelgebruikers en auditief en visueel beperkten. Zo draag je ook bij aan inclusie en meer diversiteit. Paleis Het Loo heeft echt zijn deuren geopend, dat zullen we straks denk ik ook zien aan de programmering, bijvoorbeeld aandacht voor het koloniaal verleden of hoe het koningshuis de samenleving verbindt. Maar daar bemoeit een commissaris zich niet mee’.
En duurzaamheid?
‘De provincie beschouwt duurzaamheid - in al zijn facetten - als topprioriteit, net als de energietransitie. Paleis Het Loo heeft met de duurzaamheidsprincipes rekening gehouden en is misschien wel een van de koplopers; niet alleen conserveren, maar ook investeren in nieuwe technieken en materialen’.
Innovatie als de sleutel.
‘We worden in de hele wereld juist gevraagd naar onze innovaties op het gebied van duurzaamheid, net zoals ons watermanagement internationaal gewild is. Die innovatiekracht is toch mooi? In Gelderland gaan we uit van eigen kracht: be good and tell it, doe goede dingen en laat ze zien, vertel erover. Het moet wél kloppen. Als je zegt ‘‘kijk ons eens’’ en het valt tegen, dan werkt het niet. Maar hier, in Gelderland, klopt het. Daar speelt Paleis Het Loo ook een rol in’.
Tussendoor een jeugdjournaalvraag: wat doet een commissaris van de koning eigenlijk?
[Lacht] ‘Wat denk je dat ik doe?’.
“Paleis Het Loo
heeft met de duurzaamheids-principes rekening gehouden en is misschien wel een van de koplopers.”
“Paleis Het Loo is meer dan Apeldoorn en Amsterdam.”
“Ik wil weten hoe de samenleving, lees het bestuurlijke en het politieke, op hen overkomt.”
Wat vindt u van de ondergrondse uitbreiding?
‘Ik heb de vernieuwing en verbouwing op de voet gevolgd en zie uit naar de opening. Wat ik heel bijzonder vind, is dat de nieuwe entree relatief klein is. Je stapt aan een van de zijkanten naar binnen en dan ontvouwt zich als het ware de Grand Foyer. Dat bewust van klein naar groot gaan, van relatief eenvoudig naar grandeur … dat vind ik heel mooi bedacht. En het werkt ook’.
Er wordt best vaak een vergelijking met Versailles gemaakt. Zelfs dat Paleis Het Loo het Versailles van Amsterdam is.
‘Dat is vanuit een hoofdstedelijke blik begrijpelijk. Maar als je Versailles zegt, zeg je dan Parijs? Welnee, je zegt Versailles. Paleis Het Loo is meer dan Apeldoorn en Amsterdam. Het succes van Nederland mag je breder vertalen dan de hoofdstad. Ik ben trouwens wel benieuwd hoe Paleis Het Loo zijn positie zelf ziet, nationaal en internationaal’.
Besturen, overleggen, ceremoniële … eigenlijk weet ik het niet.
‘Ik neem het je niet kwalijk. Het werk van commissarissen concentreert zich rond drie dingen. Allereerst zijn er provinciale taken. Ik ben voorzitter van Provinciale Staten, het controlerend orgaan van de provincie, en van Gedeputeerde Staten, het dagelijks bestuur van de provincie. Ten tweede ben ik formeel rijksheer, dat betekent onder meer dat ik direct betrokken ben bij de burgemeestersbenoemingen van alle 51 Gelderse gemeenten. Ook krijg je speciale opdrachten van de regering, zoals op het gebied van migratie, integratie en stikstof. De afstemming en coördinatie van dergelijke onderwerpen lopen via mij. En los daarvan ben ik natuurlijk ambassadeur van Gelderland, met ceremoniële taken. En die zie je in de media’.
Wat kenmerkt u als commissaris?
‘Bestuurlijk sta je op een zekere afstand, maar daar ben ik niet van. Ik spreek graag met individuele burgers over zaken die ze bezighouden of waarmee ze te maken hebben of tegenaan lopen. Ik wil weten hoe de samenleving, lees het bestuurlijke en het politieke, op hen overkomt. Ik wil de verhalen van mensen horen. Oprechte belangstelling voor wat mensen beweegt is nogal weggeëbd, maar goed luisteren naar wat er speelt helpt bij de weging van de reikwijdte van beslissingen’.
Wat betekent het vernieuwde Paleis Het Loo voor Gelderland en Nederland?
‘Als men vraagt waar moet je naartoe in Nederland, dan staat Paleis Het Loo bovenaan de lijst. Het was al een van de parels van Gelderland en nu nog meer én meer van Nederland. Maar let op, Paleis Het Loo is in deze provincie onderdeel van een palet aan mogelijkheden die ook een nationale en internationale uitstraling hebben, zoals Wageningen University & Research, Foodvalley en de Radboud Universiteit. Als provinciebestuur hechten wij daar heel veel waarde aan en niet alleen in woord, ook in daad. We pleiten voor de nodige investeringen bij het bedrijfsleven en politici’.
En dan vertelt u …?
‘Meerdere dingen; over de bijzondere locaties, welke rol het bedrijfsleven bij een specifieke instelling kan spelen, over ontwikkelingen in de samenleving, in Gelderland. Over Paleis Het Loo hoef je eigenlijk niets te zeggen, dat verkoopt zichzelf. De indrukken, de uitstraling, de beleving. Als je op het achterterras bent, bij de colonnades … dan kijk je de tuin in. Daar word je stil van’.
